نگاهی به ارزشیابی توصیفی و کاربرد آن در آموزش و پرورش

تأکید بر نقاط قوت به جای رتبه بندی!

نظام رایج ارزشیابی تحصیلی در آموزش و پرورش ما، مبتنی بر برگزاری امتحان و آزمون است که از سابقه ای ۸۰ ساله برخوردار است و همواره ملاکی برای سنجیدن میزان فعالیت دانش آموز در کلاس و از همه مهم تر، تعیین کننده لیاقت یا عدم لیاقت دانش آموز در ارتقای سطح تحصیلی است.
روش های سنتی سنجش و ارزشیابی، دانش آموز را در جهت ارایه پاسخ های «صحیح» و از پیش تعیین شده به کار وا می دارد. در این فرایند به رابطه سنجش و یادگیری توجهی نمی شود، آزمون های سنتی باعث ایجاد فاصله بین آموخته ها و واقعیت های زندگی دانش آموز می شود، در حالی که زندگی روزمره او ساختار بسیار پیچیده و مبهمی دارد، آزمون های سنتی به مجموعه های تصنعی، غیرمستقیم و سؤالات روشن «رفتاری» روی می آورند که به سهولت قابل اندازه گیری اند.
آزمون های سنتی به دلیل ساختار خود، به خواست و نیاز افرادی غیر از آزمون شونده پاسخ می دهند و اغلب به رتبه بندی کردن دانش آموز می اندیشند. روش آنها بر نقاط ضعف آزمون شونده تأکید دارد و در مورد پیشرفت دانش آموز حساس نیست.

نمونه بازخوردهای توصیفی و تشویقی در مقطع ابتدایی

بازخوردهای توصیفی و تشویقی 

فرشته بهشتی          خیلی قشنگ نوشتی

حالا شدی باسواد          دل منم شده شاد

جَمعه چقدر حواست          دقیقه خیلی كارت

فرشته بهشتی          تمیز و درست نوشتی

مشقت شده مرتب          ای كودك مودب

به مثل ماه تابان          قشنگی و درخشان

سبد سبد گل یاس          زرنگ، توی كلاس

قایق روی دریا         نوشته ای چه زیبا

ای كودك خیلی ناز          مرا كردی سرافراز

دخترم (پسرم) زیبا نوشته         مثل گل نوشته

قشنگی چون كبوتر          از همه هستی بهتر

باهوش و خوش بیانی          ای كودك ایرانی

قشنگ نوشتی و ناز          ای دختر (پسر) سر افراز

زنده باشی و سالم          تلاش بكن تو دائم

ای كودك مهربان          دوستت دارم همچو جان

خورشید گرم و روشنی         همیشه در قلب منی

شكوفه های رنگ به رنگ         خسته نباشی، قشنگ

از تنبلی جدایی          ای هدیهء خدایی

كارت شده چه بهتر         ای گل من، تاج سر

فرشته بهشتی          امروز سریع نوشتی

یادت نره خط كشی          فردا حتما بكشی

برگه نَكَن دوباره          از دفتر بیچاره

ای گل ناز و خوشبو          بخوان درست از این رو

دیدنی‏های دنیا (38توصیه قرآنی)

انواع نگاه در قرآن كریم : و 38 نگاه در دنیای امروز

1- نگاه استحاله اى دربرابر سحر و جادوى جادوگران فرعونى :

(الأعراف : 116)

{قالَ أَلْقُوا فَلَمَّا أَلْقَوْا سَحَرُوا أَعْیُنَ النَّاسِ وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ وَ جاۆُ بِسِحْرٍ عَظیمٍ }

[موسى‏] گفت: شما بیندازید. هنگامى كه انداختند، چشم‏هاى مردم را جادو كردند و آنان را سخت ترساندند، و جادویى بزرگ و شگفت‏آور به میان آوردند. 

2- نگاه عجز و ناتوانى در برابر قدرت خداوند 

(الأنبیاء : 61 )

{ قالُوا فَأْتُوا بِهِ عَلى‏ أَعْیُنِ النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَشْهَدُونَ‏} 

گفتند: پس او را در برابر دیدگان مردم بیاورید تا آنان [به این كار او] شهادت دهند.

3- نگاه با افتخار و عزت :

(الفرقان : 74) 

{ وَ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً }

و آنان كه مى‏گویند: پروردگارا! ما را از سوى همسران و فرزندانمان خوشدلى و خوشحالى بخش، و ما را پیشواى پرهیزكاران قرار ده. 

4- نگاه با شور وعشق و سربلندى و بیروزى :

(سوره سجده 17): 

{فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما كانُوا یَعْمَلُونَ }

پس هیچ كس نمى‏داند چه چیزهایى كه مایه شادمانى و خوشحالى آنان است به پاداش اعمالى كه همواره انجام مى‏داده‏اند، براى آنان پنهان داشته‏اند. 

امام سجاد عليه السلام فرمود:

سه حالت و خصلت در هر يك از مؤمنين باشد در پناه خداوند خواهد بود و روز قيامت در سايه رحمت عرش الهي مي باشد و از سختي ها صحراي محشر در امان است:

اوّل آن كه در كارگشايي و كمك به نيازمندان و درخواست كنندگان دريغ ننمايد.

دوّم آن كه قبل از هر نوع حركتي بينديشد كه كاري را كه مي خواهد انجام دهد يا هر سخني را كه مي خواهد بگويد آيا رضايت و خوشنودي خداوند در آن است يا مورد غضب و سخط او مي باشد.

سوّم قبل از عيب جويي و بازگويي عيب ديگران، سعي كند عيب هاي خود را برطرف نمايد. (1)

امام سجاد عليه السلام فرمود:

سه چيز موجب نجات انسان خواهد بود: بازداشتن زبان از بدگويي و غيبت مردم، خود را مشغول به كارهايي كردن كه براي آخرت و دنياي انسان مفيد باشد و هميشه بر خطاها و اشتباهات خود ناراحت باشد. (2)

امام سجاد عليه السلام فرمود:

هركس داراي چهار خصلت باشد، ايمانش كامل، گناهانش بخشوده خواهد بود، و در حالتي خداوند را ملاقات مي كند كه از او راضي و خوشنود است:

1 ـ خصلت خود نگهداري و تقواي الهي به طوري كه به تواند بدون توقّع و چشم داشتي، نسبت به مردم خدمت نمايد.

2 ـ راست گويي و صداقت نسبت به مردم در تمام موارد زندگي.

3 ـ حيا و پاكدامني نسبت به تمام زشتي هاي شرعي و عرفي.

4 ـ خوش اخلاقي و خوش برخوردي با نزديكان و خانواده خود. (3)